Zatarcie skazania

a nieposzlakowana opinia w służbach mundurowych

W ostatnim czasie kontaktuje się ze mną coraz to więcej osób ubiegających się o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej, czy do służby w Straży Granicznej. Podczas rozmowy zazwyczaj pada pytanie: „Dlaczego nie chcą mnie przyjąć, skoro posiadam zaświadczenie o niekaralności?”. Wtedy zapala mi się czerwona lampka i wiem, że taka osoba musiała mieć w przeszłości jakiś zatarg z prawem. Zatem dopytuję, zbieram szczegółowe informacje na temat życia mojego Klienta i nagle okazuje się, że kilkanaście lat temu był skazany za przestępstwo, które co prawda uległo już zatarciu.

Z moich obserwacji wynika, że łatwiej dostać się do wojska, niż do Straży Granicznej. Co do zasady, zaświadczenie o niekaralności powinno wystarczyć w postępowaniu kwalifikacyjnym w stosunku do osób ubiegających się o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej. Sprawa nieco się komplikuje w przypadku kandydatów na funkcjonariuszy Straży Granicznej. Tylko dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć poniżej.

Postępowanie kwalifikacyjne w stosunku do osób ubiegających się o przyjęcie do służb mundurowych regulują określone przepisy prawne. Przykładowo, kwalifikacje kandydata do służby:

a) w Straży Granicznej określa art. 31 ust. 1 ustawy;

b) w Policji określa art. 25 ust. 1 ustawy;

c) w wojsku określa art. 83 ust. 1 ustawy o Obronie Ojczyzny;

d) celno-skarbowej określa art. 151 ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.

W zależności od tego, do jakiej służby kandydat stara się o przyjęcie, powinien spełniać pewne kryteria. W każdym przypadku wymaga się od niego nieposzlakowanej opinii. Oprócz tego, służbę może pełnić osoba niekarana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Zgodnie z definicją języka polskiego, termin „nieposzlakowany” oznacza, że danej osobie nie można zarzucić zachowań sprzecznych z normami moralnymi, etycznymi i prawnymi. Kandydat ubiegający się o przyjęcie do służby mundurowej, powinien cechować się m.in. uczciwością, rzetelnością, odpowiedzialnością, czy lojalnością (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.06.2012 r., sygn. akt: II PK 263/11). Przesłanka ta, jak widać, jest szeroka i wyjątkowo nieostra. Oznacza to, że jest trudna do interpretacji i praktycznego zastosowania.

Posiadane zaświadczenie o niekaralności nie jest wystarczającym znamieniem dla przyjęcia, że opinia jest nieposzlakowana. Przywrócić nieposzlakowaną opinię może być ciężko. Nie ma tu zastosowania instytucja przedawnienia. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że zatarcie skazania nie oznacza zmiany oceny sprawcy w sferze etyczno-moralnej. Zatarcie skazania nie musi automatycznie usuwać zastrzeżeń co do wysokich walorów etycznych lub nieposzlakowanego charakteru sprawcy. Zatarcie skazania występuje przede wszystkim w przypadku oceny danej osoby w świetle obowiązujących przepisów prawnych, co nie oznacza jednak, aby fakt popełnionego uprzednio przestępstwa i prawomocnego skazania był obojętny w tej sferze stosunków społecznych, w których znaczenie ma nie tylko ocena prawna, ale również etyczno-moralna danej osoby (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27.11.1984 r., sygn. akt: III AZP 6/84).

Przy dokonywaniu oceny, czy osoba, wobec której nastąpiło zatarcie skazania, cieszy się nieposzlakowaną opinią, należałoby również uwzględnić np. jej zachowanie po zatarciu skazania, czy okres, jaki upłynął od popełnienia czynu zabronionego.

W ramach wyjaśnienia, instytucja zatarcia pozwala osobie niegdyś skazanej wyrokiem karnym, twierdzić, że jest niekarana. Skazanie uznaje się za niebyłe, tak jakby zbrodnia, czy występek nigdy nie zostały popełnione, co skutkuje usunięciem wpisu o skazaniu z Krajowego Rejestru Karnego. Niemniej jednak, dane o osobie, która popełniła w przeszłości czyn zabroniony, mogą być nadal przetwarzane w Krajowym Systemie Informacji Policji. O ile bowiem dostęp do informacji o karalności podmiotu z KRK ma charakter powszechny, to informacje pozyskane w KSIP są zamkniętym, ogólnie niedostępnym zbiorem danych. Nie dotyczy to jednak zawodów i funkcji wymagających nieposzlakowanej opinii, ponieważ w takiej sytuacji ocenie podlega zarówno karalność kandydata, a także inne jego zachowania stwarzające wątpliwości w kontekście sprawowania szczególnej roli społecznej przypisanej danej grupie zawodowej, bądź stanowisku. Samo zatarcie skazania nie stanowi więc bezwzględnej przesłanki do usunięcia informacji kryminalnych z baz danych Krajowego Systemu Informacji Policji.  

Jeżeli w kwestionariuszu osobowym kandydat do służby mundurowej wskaże, że jest osobą niekaraną, natomiast w trakcie procedury sprawdzania osoby w KSIP okaże się, że znajduje się tam rejestracja procesowa dokonana w związku z popełnieniem przez nią przestępstwa kilka/kilkanaście lat temu, to można wejść w polemikę i wyrazić swoje zdanie odmienne, odpowiednio je argumentując.

W uzasadnieniu warto podać, że nastąpiło zatarcie skazania, wobec czego kandydat jest uważany za osobę niekaraną i nie można go traktować jako osoby skazanej prawomocnym orzeczeniem sądowym. Nieprzyjęcie do służby mundurowej na tej podstawie stanowiłoby przejaw dyskryminacji i naruszenia dóbr osobistych danego podmiotu. Jest to o tyle istotne, bowiem organy z reguły wywodzą kryterium braku nieposzlakowanej opinii bezpośrednio z okoliczności wcześniejszego skazania kandydata, które uległo zatarciu, pomimo że regulacje prawne traktują te kryteria jako dwie odrębne, niezależne od siebie przesłanki. Wobec tego, organ powinien osobno badać niekaralność kandydata i kryterium nieposzlakowanej opinii. Nie powinien tego ze sobą łączyć.

Fakt skazania, które uważa się za niebyłe, nie może automatycznie dyskryminować podmiotu ubiegającego się o przyjęcie do służby mundurowej. Nawet, jeśli przyjąć, że kandydat dopuścił się czynu, za który został skazany, to można się powołać na to, że od tego momentu nie wszedł ponownie w konflikt z prawem, a w środowisku i miejscu zamieszkania posiada nieskazitelną opinię. Na organie ciąży obowiązek dokonania pełnej i obiektywnej analizy właściwości i warunków osobistych kandydata, wszechstronnej oceny jego aktualnego postępowania oraz zbadania przymiotów, jakie składają się na jego drogę życiową. Właściwy organ może to zrealizować, zlecając przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Dopiero całościowy ogląd rzeczywistości pozwoliłby na ustalenie spełnienia przez kandydata kryterium nieposzlakowanej opinii.

Argumentując swoje racje, można wskazać, że brak jest podstaw, dla których dane osobowe nadal są przechowywane i przetwarzane w Systemie KSIP, ponieważ za niebyłe uważa się nie tylko skazanie, lecz także samo popełnienie czynu zabronionego, co wprowadza tzw. fikcję prawną, że do popełnienia przestępstwa w ogóle nie doszło. Dalsze przetwarzanie takich danych osobowych godzi w celowość instytucji zatarcia skazania i uniemożliwia sprawcy powrót do pełnoprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, w tym podjęcie pracy w służbach mundurowych.

Nie będzie pozbawione racjonalnych podstaw dołączenie do swojej kandydatury szczegółowych wyjaśnień na swoją korzyść dotyczących zdarzenia kryminalnego sprzed lat. Warto byłoby samodzielnie przedstawić swoją obecną sytuację życiową – ukończone kierunki studiów, czy też rekomendacje, które mogłyby wpłynąć pozytywnie na charakterologię, osobowość, czy profil kandydata.

Wszystkie te rzeczy mogą mieć wpływ przy rozpatrywaniu zgłoszenia. Powodzenia!

▬  O mnie  ▬

Moją misją jest dążenie do tego, aby prawo służyło człowiekowi, a nie odwrotnie. Jestem przekonana, że wytrwałe i konsekwentne działanie jest krokiem w stronę osiągnięcia sukcesu. Świadczenie usług prawnych to moja praca, ale też i pasja. Dlatego nie brakuje mi energii do podejmowania nowych wyzwań i walki o prawa osób, które mi zaufały. Zależy mi na stworzeniu takiej atmosfery, gdzie każdy Klient będzie miał poczucie, że znalazł się w dobrych rękach. Od adwokata wymaga się często ludzkiego wsparcia i zrozumienia w trudnych życiowych sytuacjach. Jestem tego świadoma.

▬  Jestem tutaj  ▬

▬  Kontakt ze mną  ▬

Od poniedziałku do piątku:

7.30 - 15.30

Istnieje możliwość umówienia się na wizytę w innych godzinach, po wcześniejszej konsultacji telefonicznej.

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.

▬  Godziny otwarcia  ▬

ul. Sądowa 1, 42-700 Lubliniec

  +48 694 678 446

  kontakt@adwokat-klimas.pl

▬ Numer rachunku bankowego ▬

ING Bank Śląski S.A.

74 1050 1155 1000 0092 8978 8367