Stalking – granica została przekroczona. Kiedy zainteresowanie staje się przestępstwem?

Pomysłem do napisania tego artykułu była sprawa mojej Klientki, która zgłosiła się do mnie na konsultację prawną, informując, że od kilku miesięcy doświadcza nękania ze strony byłego partnera. Początkowo bagatelizowała jego zachowania – wysyłane wiadomości, próby kontaktu telefonicznego, pojawianie się pod jej domem, czy zaczepki w mediach społecznościowych. Jednak z czasem narosły one do poziomu, który wzbudził u niej silny niepokój.

Ta sytuacja skłoniła mnie do szerszego spojrzenia na problem stalkingu – nie tylko z punktu widzenia przepisów prawa karnego, ale również przez pryzmat psychologii ofiary i praktyki adwokackiej.

1. Charakterystyka stalkingu

Pojęcie „stalkingu” nie występuje literalnie w polskim porządku prawnym, jednak zostało ujęte w art. 190a § 1 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem: „Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Zachowanie takie musi mieć charakter powtarzalny, celowy i długotrwały, a ocena kryterium „uporczywości” ma charakter zobiektywizowany i jest badana indywidualnie w kontekście konkretnej sprawy.

2. Typowe sygnały stalkingu

- niechciane kontakty: telefony, wiadomości tekstowe SMS, e-maile, wiadomości w mediach społecznościowych, czy za pośrednictwem internetowych komunikatorów;

- śledzenie i obserwacja pokrzywdzonego: w pracy, w domu, w miejscach publicznych;

- nękanie osób z otoczenia ofiary (tzw. stalking pośredni);

- cyberstalking: dodawanie komentarzy, śledzenie aktywności w mediach społecznościowych, podszywanie się w Internecie, zakładanie fałszywych kont.

3. Wpływ stalkingu na ofiarę

Z perspektywy psychologicznej stalking stanowi rodzaj przemocy emocjonalnej o charakterze ciągłym. Badania pokazują, że ofiary stalkingu często doświadczają:

- chronicznego stresu, stanów lękowych;

- zaburzeń snu, nerwic, depresji;

- poczucia osamotnienia i bezsilności;

- trwałego obniżenia jakości życia i wycofania społecznego.

Nie bez znaczenia jest także efekt syndromu wyuczonej bezradności, który może wpływać na bierne postawy wobec przemocy i opóźnianie reakcji prawnych.

4. Ścieżka prawna. Jak działać?

zgłoszenie czynu na policję – postępowanie wszczynane jest na wniosek pokrzywdzonego. Złożenie wniosku może nastąpić równolegle z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa;

zabezpieczenie dowodów – zrzuty ekranu z wiadomości, nagrania audio/wideo, zeznania świadków, notatki z datami i opisem incydentów.

Organy ścigania mogą zastosować środki zapobiegawcze w postaci zakazu kontaktowania się z ofiarą i zbliżania się do niej na określoną odległość.

5. Praktyka orzecznicza – na co zwracać uwagę?

Orzecznictwo podkreśla, że o przestępstwie stalkingu decydują przede wszystkim uporczywość zachowania sprawcy oraz subiektywne poczucie zagrożenia po stronie ofiary, które musi być oceniane w sposób zobiektywizowany, tj. z perspektywy przeciętnego odbiorcy.

Przykładowe uzasadnienia wyroków sądowych:

- stalking może polegać nawet na pozornie błahych czy pojedynczych działaniach, o ile są one częścią uporczywego, powtarzalnego wzorca;

- uporczywość nie wymaga codziennych działań, wystarczy ich powtarzalność, nieustępliwość i skutek w postaci naruszenia poczucia bezpieczeństwa ofiary;

- działania sprawcy nie muszą mieć charakteru agresywnego;

- dla bytu czynu zabronionego nie ma znaczenia motywacja sprawcy, czy działa on z miłości, nienawiści, złośliwości, zazdrości, zemsty, czy potrzeby kontroli;

- nieistotne jest, czy sprawca ma zamiar wykonać swoje groźby.

6. Podsumowanie

Stalking to przestępstwo, które negatywnie wpływa na życie ofiar. Zaczyna się niewinnie, ale szybko przekształca się w długotrwały, destrukcyjny proces. Dlatego ważne jest:

- rozpoznać sygnały;

- niezwłocznie reagować;

- dokumentować każdy incydent;

- zaangażować profesjonalistów, od których wymaga się empatii, czujności i znajomości praktyki procesowej;

- podjąć współpracę interdyscyplinarną, np. prawników z psychologami.

W ten sposób ofiary odzyskują kontrolę nad swoim życiem i osłabiają wpływ prześladowcy. Jeśli czujesz, iż stalking dotyczy Ciebie lub bliskiej Ci osoby – nie zwlekaj. Reaguj! Bezpieczeństwo i zdrowie psychiczne są najwyższym priorytetem.

▬  O mnie  ▬

Moją misją jest dążenie do tego, aby prawo służyło człowiekowi, a nie odwrotnie. Jestem przekonana, że wytrwałe i konsekwentne działanie jest krokiem w stronę osiągnięcia sukcesu. Świadczenie usług prawnych to moja praca, ale też i pasja. Dlatego nie brakuje mi energii do podejmowania nowych wyzwań i walki o prawa osób, które mi zaufały. Zależy mi na stworzeniu takiej atmosfery, gdzie każdy Klient będzie miał poczucie, że znalazł się w dobrych rękach. Od adwokata wymaga się często ludzkiego wsparcia i zrozumienia w trudnych życiowych sytuacjach. Jestem tego świadoma.

▬  Jestem tutaj  ▬

▬  Kontakt ze mną  ▬

Od poniedziałku do piątku:

7.30 - 15.30

Istnieje możliwość umówienia się na wizytę w innych godzinach, po wcześniejszej konsultacji telefonicznej.

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.

▬  Godziny otwarcia  ▬

ul. Sądowa 1, 42-700 Lubliniec

  +48 694 678 446

  kontakt@adwokat-klimas.pl

▬ Numer rachunku bankowego ▬

ING Bank Śląski S.A.

74 1050 1155 1000 0092 8978 8367